نکاتی درباره ساعت­ها

زمان به وقت سوییس

دکتر اردشیر رنجبری

 در مقولات مختلف زندگی به ویژه مسائل مرتبط با پیشرفت­های تکنولوژیک خواست­ و نیاز افراد متفاوت است. فردی ممکن است تنها توقع­ش از یک خودرو این باشد که ایمن بوده و او را از نقطه الف به نقطه ب برساند. این کارکرد پایه یا بیسیک است. اما شخص دیگری در مورد خودرو ویژگی­های دیگری را نیز مد نظر دارد که از سطح بیسیک بالاتر بوده و در رده پریمیوم(premium) قرار می­گیرد. در مورد ساعت این کارکرد پایه صرفا نمایش زمان است ولی اگر بخواهیم گزینه­هایی فراتر از محدوده بیسیک را در اختیار داشته باشیم، انتهایی برای این گزینه­ها متصور نخواهد بود.

سوییس مهد ساعت

ایده ساخت ساعت­های مچی به حوالی قرن 16 میلادی باز می­گردد. ابتدا ساعت­های مچی فقط مختص خانم­ها بود و آقایان فقط از ساعت­های جیبی استفاده می­کردند. تا اینکه کم کم شرایط تغییر کرد و مردان هم شروع به استفاده از ساعت­های مچی کردند.

ساعت­های مچی با شکل و شمایل فعلی در حدود 170-160 سال قدمت داشته و نخستین بار توسط سوییسی­ها به بازار عرضه شدند. در واقع سرنخ بسیاری از صنایع ساعت­سازی بزرگ در کل دنیا به کشور سوییس برمی­گردد. مثلا وقتی تولید ساعت سیتیزن در دهه 1930 در ژاپن آغاز شد، صاحبان کارخانه ژاپنی و سوییسی بودند.

 سوییسی­ها به طور کلی انسان­های بسیار کمال­گرا و دقیقی بوده و اهمیت فراوانی برای جزییات قائل هستند. ساعت صنعتی است که با تکنولوژی بسیار بالایی(high-tech) سر و کار دارد چه از لحاظ مواد مصرفی چه از لحاظ مهارت کار با فلزات و هنر ساخت؛ و سوییسی­ها در هردو این زمینه­ها زبانزد هستند. در زمینه تولید لوازم دندانپزشکی هم کیفیت محصولات تولید سوییس نیازی به تعریف و تمجید ندارد.

اینکه چطور سوییسی­ها جذب ساعت سازی شدند هم داستان جالبی دارد. پیشه مردم سوییس عمدتا کشاورزی بوده و بخاطر آب و هوای این کشور، در حدود نیمی از سال امکان کشاورزی وجود نداشته است. در نتیجه مردم بیشتر وقت­شان را در خانه سپری می­کردند و برای اینکه اصطلاحا بیکار نباشند به سمت هنرهای دستی ظریف گرایش پیدا کردند. همین ساخت صنایع دستی ظریف و دقیق در نهایت پایه­ای برای گرایش آنها به سمت هنر ظریف ساعت سازی شده است. البته در زمینه طراحی رد پای ایتالیایی­ها و فرانسوی­ها هم در ساعت­های سوییسی قابل مشاهده است و همین الان هم بخشی از بهترین طراحان ساعت­های بسیار گرانقیمت سوییسی، ایتالیایی هستند.

ساعت­های مکانیکی نفیس­تر

ساعت­ها به خصوص ساعت­های گرانقیمت و لوکس از زمان ورود به بازار به طور مرتب دچار تغییر و تحول بوده­اند چه در زمینه طراحی و چه در زمینه صنعتی. البته بحث ما در مورد ساعت­های مکانیکی است نه ساعت­های دیجیتال چون ساعت­های دیجیتال مقوله­ای کاملا متفاوت بوده و ترجیحا باید در فرصتی دیگر مورد بررسی قرار گیرند. بطور کلی ساعت­هایی با موتور(movement) مکانیکی ساعت­هایی نفیس­تر و گرانقیمت­تر هستند چراکه باید با دست و با دقت بسیار بالا ساخته شوند و مواد به کار رفته در ساخت آنها باید کیفیت بسیار بالایی داشته باشد.

چرا ساعت گران است؟

یک نکته مهم و البته واضح اینکه در تولید هر محصولی وقتی مواد اولیه عالی و با کیفیت استفاده شود، تولید با دقت و مهارت بالا و صرف وقت کافی انجام شود خواه ناخواه محصول نهایی قیمت بالایی خواهد داشت. قطر مرسوم یک ساعت مردانه چیزی در حدود 43-33 میلیمتر است و ارتفاع آن اگر نمونه­های بسیار نازک را در نظر نگیریم 7 یا 8 میلی­متراست. حالا تصور کنید قرار دادن اجزای یک ساعت در چنین محفظه کوچکی که بتواند عملکردی اینقدر دقیق و پیچیده داشته باشد چقدر کار دشواری خواهد بود. این ساعت­ها در طول شبانه­روز حتی یک ثانیه هم خطا ندارند. جالب اینکه بعد از سال­ها استفاده همچنان با همان دقت روز اول کار می­کنند. این مساله اصلا دستاورد کوچکی نیست.

طراحی و کارکرد ساعت­ها

ساعت­هایی در بازار هستند که عملکرد آنها بسیار فراتر از نمایش زمان بوده و اصولا برای استفاده در مشاغل و شرایطی خاص تولید می­شوند.

نخستین بار رولکس ساعت­های ضد آب را به بازار معرفی کرد ولی الان تقریبا تمام ساعت­ها ضد آب هستند. در حال حاضر ساعت­هایی در بازار وجود دارند که اساسا برای غواصی در عمق­های زیاد طراحی شده­اند. یا ساعت­هایی که در ارتقاع بالا مولفه­های خاصی را در اختیار خلبان قرار می­دهند مثل برایتلینگ(Breitling) که اساسا به عنوان ساعت خلبانی مطرح است.

یکی از مهمترین نکات در ساعت­ها، طراحی آنها است که تنوع مولفه­های مربوط به طراحی ساعت تقریبا بی­نهایت است. اهمیت برخی از این نکات در حدی است که اصلا مورد مصرف و کاربری ساعت را تغییر می­دهد. مثلا بند ساعت می­تواند چرمی، فلزی، برزنتی یا پلاستیکی باشد. هر کدام از این بندها برای یک موقعیت و یک شرایط قابل استفاده هستند.

دسته بندی ساعت­ها

ساعت­های روتین ساعت­هایی هستند که اغلب بصورت تولید انبوه ساخته می­شوند. بالاتر از ساعت­های رومزه، به تدریج ساعت­ها پیچیده­تر شده و بر اساس ارزش مواد بکار رفته، هنر ساخت و اعتبار برند به قیمت آنها افزوده می­شود تا جایی که به ساعت­های های-اند(high-end) می­رسیم.

رولکس(Rolex) یکی از معروفترین و بهترین ساعت­سازان رده های-اند محسوب می­شود و تولیداتش در زمره لوکس­ترین و مطرح­ترین ساعت­های بازار هستند. اما نکته جالب اینجاست که رولکس برخلاف نام و اعتبارش در قیاس با سایر برندهای لوکس، قیمت عجیب و غریبی ندارد. دامنه قیمت محصولات رولکس به طور نرمال از 4 یا 5 هزار دلار آغاز شده و لوکس­ترین ساعت­هایش تا 40 هزار دلار هم قیمت دارند. البته توجه کنید که در برخی انواع ساعت­ها آنقدر سنگ­های قیمتی کار شده که قیمت آنها گاهی از صد هزار دلار هم بالاتر می­رود که موارد استثنایی را شامل می­شوند. رولکس به نوعی استاندارد و سمبل ساعت­های لوکس محسوب می­شود و می­توان آن را با مرسدس بنز در صنعت خودرو مقایسه کرد.

در همین رده می­توان به ساعت پَتِک فیلیپ(Patek Philippe) اشاره کرد که به لحاظ قیمت، به مراتب از رولکس گران­تر است. قیمت ساعت­های این برند ازحدود 10- 15 هزار دلار شروع شده و بطور معمول تا نزدیک 200 هزار دلار هم قیمت دارند.

برند بسیار مطرح دیگر در همین رده، امگا(Omega) است. امگا گرچه به لحاظ قیمت از رولکس ارزان­تر است اما ساعت بسیار معتبر و با کیفیتی محسوب شده و یکی از محبوب­ترین برندها در بازار ساعت­های لوکس به شمار می­آید.

یکی دیگر از برندهای لوکس IWC Schaffhausen است. یک برند سوئیسی که از حدود سال 1860 ساعت می­سازد و محصولات لوکس، بسیار با کیفیت و زیبایی تولید می­کند. برندهایی نظیر زنیت(Zenith)  و  واشرون کنستانتین(Vacheron Constantin) هم از جمله ساعت­سازان قدیمی و مطرح این رده محسوب می­شوند. در میان برندهای جدیدی که در رده ساعت­های های-اند به تازگی خود را مطرح کرده­اند، می­توان به هوبلو(Hublot) اشاره کرد.

یک رده پایین­تر از ساعت­های های-اند، برندهایی نظیر لونژین(Longines) و تگ هوئر(TAG Heuer) قرار دارند که به اندازه ساعت­های های-اند، گرانقیمت و لوکس نیستند، ولی در عین حال ساعت­های بسیار خوب و با کیفیتی محسوب می­شوند.

ساعت­های ژاپنی و به طور خاص سیتیزن(Citizen) و سیکو(Seiko)، ساعت­هایی بیشتر با هدف استفاده روزمره هستند که کیفیت ساخت و دقت بسیار مطلوبی دارند و از لحاظ قیمت و دوام برای استفاده روزانه گزینه­های مناسبی محسوب می­شوند. در میان ساعت­های سوییسی که برای استفاده روزمره گزینه­های مناسبی هستند می­توان به تیسوت و سواچ اشاره کرد. هر دو اینها ساعت­هایی با کیفیت و با دوام بوده و در عین حال قیمت مناسبی هم دارند.

ساعت­های برندهای پوشاک

در حال حاضر شاهد عرضه ساعت­هایی از برندهای مطرح پوشاک نظیر آرمانی، گس، گوچی و مایکل کورس هستیم که طراحی­های زیبا و بعضا قیمت بالایی هم دارند ولی برخلاف تصور اغلب مردم و از دید یک کارشناس ساعت، بطور کلی ساعت­های چندان ارزشمند و مهمی قلمداد نمی­شوند.  توجه کنیم که ساعت­های لوکس نوعی کالای سرمایه­ای محسوب می­شوند و با گذشت زمان آنچنان قیمت خود را از دست نمی­دهند ولی ساعت­های تولید برندهای لباس، مطمئنا از این لحاظ اصلا کالاهای قابل اعتمادی نیستند.

چه ساعتی؛ چه موقعیتی

یک نکته مهم که باید در استفاده از ساعت به آن توجه داشت، موقعیت و زمان استفاده از ساعت است. در واقع برخی ساعت­ها صرفا برای شرایط و موقعیت­های خاصی مناسب هستند و بهتر است در همه موقعیت­ها از آنها استفاده نشود. مثلا ساعت سواچ برای فعالیت­های روتین روزمره بسیار ساعت مناسبی است ولی اگر کسی بخواهد متناسب با شرایط، لباس و ساعت خود را انتخاب کند، نباید این ساعت را برای یک مهمانی شب به دست ببندد. برعکس برخی مدل­های رولکس را اصلا نباید در طول کار روزمره به دست کرد و بهتر است فقط برای میهمانی و مراسم از آنها استفاده کرد. در عین حال برخی از برندهای لوکس، مدل­هایی از همان ساعت­های های-اند را برای استفاده روزمره تولید کرده­اند مثل امگا یا رولکس(مدل submariner)که طراحی­های ساده و با دوامی را برای استفاده رومزه در نظر گرفته­اند. در واقع این مدل­ها، ساعت­هایی لوکس ولی با هدف استفاده روزمره بوده و متناسب با شرایط محیط کار و فعالیت­های روزانه طراحی شده­اند و در نگاه اول ممکن است اصلا به اندازه یک ساعت لوکس های-اند جلب توجه نکنند.

چند نکته

• اشخاص ماجراجو که اهل رفتن به آفرود و سفر و کمپینگ و کوهپیمایی هستند به ساعت­هایی بسیار مقاوم و با دوام احتیاج دارند که در برابر رطوبت، ضربه و تغییرات آب و هوایی و مواردی از این دست مقاومت کافی داشته باشند. معمولا این اشخاص آنچنان هم در قید و بند ظاهر و قیافه ساعت نیستند و بیشتر به کارایی و مقاومت آنها اهمیت می­دهند.
• –          برخی ساعت­ها اصولا صفحه شلوغی دارند در حدی که دنبال کردن آیتم­های موجود در صفحه گاهی باعث سردرگمی می­شود. این ساعت­های البته طرفداران پروپاقرصی دارند که به خوبی از این آیتم­های مختلف استفاده می­کنند. این ساعت­ها ممکن است در برخی دوره­ها حسابی مد شوند اما به همان ترتیب هم امکان دارد از مد بیفتند.
• ساعت­های روزمره و روتین معمولا بند فلزی دارند که با شرایط کار روزانه انطباق بیشتری دارد.
• ساعت­های مناسب برای مراسم و میهمانی­های رسمی معمولا بند چرمی دارند.
• خیلی از ساعت­ها در جعبه خود یکی دو بند جایگزین دارند که بسته به شرایط می­توان بندها را عوض کرد.
• ساعت­هایی با صفحه ساده که معمولا از عقربه و نشانگرهای زمان تشکیل شده­اند، معمولا هیچوقت از مد نمی­افتند و همیشه قابل استفاده هستند. اگر بدنبال ساعتی هستید که بخواهید برای مدت طولانی از آن استفاده کنید بهتر است ساعتی با صفحه ساده و نه چندان شلوغ خریداری کنید.