دکتر علیرضا آشوری
حتما توصیه‌هایی را شنیده‌اید که می‌گویند شب شام نخور، یک قاشق دسر بیشتر نخور،نان نخور، سیب‌زمینی نخور، این را نخور، آن را نخور و شما ممکن است بگویید پس چی بخورم؟! واضح است افرادی که چنین توصیه‌هایی دارند قطعا در دنیای واقعی زندگی نمی‌کنند.
اغلب موارد متخصصان تغذیه و رژیم درمانی ایده‌های بی‌نظیری دارند که به شما کمک می‌کند تا سالم‌تر غذا بخورید، لاغر و متناسب باشید، سالم و شاداب باشید و در نهایت طول عمر بیشتری داشته باشید. اما گاهی برخی از این متخصصان فراموش می‌کنند که بسیاری از مردم زمان محدودی دارند، توان مالی‌شان با برنامه غذایی ارائه شده تناسب ندارد و اصلا آنقدر اراده ندارند که بخواهند از پس رژیم‌های سنگین برآیند. برخی از این متخصصان محترم قاطعا می‌گویند باید همین کار را بکنی و جز این راهی ندارد. چنین صحبتی جز دلسرد و ناامید شدن بیمار حاصل دیگری ندارد در حالی که ماجرا می‌تواند به شیوه‌ای دیگر هم پیش رود. از سوی دیگر در زمینه لاغری(مثل باقی زمینه‌ها) برخی چیزها بعنوان اصل در میان مردم پذیرفته شده که هیچ منبع و پایه علمی ندارد و نه تنها کمکی به لاغری نمی‌کند بلکه در مواردی باعث چاقی یا بیماری می‌شود. در اینجا ما چند برنامه تغذیه‌ای سنگین و شاید غیرقابل اجرا را معرفی می‌کنیم. شما می‌توانید این برنامه‌ها را کنار گذاشته و طبق آن تغییری که ما پیشنهاد کرده‌ایم عمل کنید. این پیشنهادها طوری طراحی شده‌اند که برای افراد عادی با شرایط معمول قابل اجرا باشند. قرار نیست تمام کار و زندگی شما در آنچه وارد بشقاب غذای‌تان می‌شود خلاصه شود.
توصیه: در روز هشت لیوان بزرگ آب بنوشید
چرا فایده ندارد: چون شما هر 20 دقیقه یکبار باید به دستشویی بروید و این کار واقعا می‌تواند کار و زندگی شما را مختل کند!
توصیه کاربردی: می‌خواهید باور کنید یا نه اما مساله اصلا ربطی به خوردن 8 یا 7 لیوان آب در روز ندارد. هیچ کس شکی ندارد که ما باید آب کافی به بدن برسانیم. آب جدا از اینکه سه چهارم وزن بدن را تشکیل می‌دهد و در سلامت عمومی بدن نقش انکار‌ناپذیری برعهده دارد، مهمترین عامل برای سلامت و عملکرد صحیح کلیه‌ها است. اما خوردن آب کافی به این معنی نیست که ما دائم در حال آب خوردن باشیم. از سوی دیگر در مورد این هشت لیوان چند سوال مهم پیش می‌آید. نخست اینکه حجم این لیوان‌ها قرار است چقدر باشد؟ سایز لیوان من با شما متفاوت است، سایز لیوان یکبار مصرف با لیوان‌های رستوران‌ها متفاوت است. از کجا بدانیم 8 لیوان را درست خورده‌ایم یا نه. دوم اینکه هیچ کس نمی‌تواند یک ترازو دستش بگیرد و هر چقدر آب می‌خورد را وزن کند تا ببیند درست آب خورده یا نه. سوم اینکه تکلیف چای، یا آب میوه یا مایعات دیگری که در طول روز مصرف می‌شوند چه می‌شود؟ پس راه حل چیست؟ بهترین راه برای اینکه بدانیم مقدار آب کافی به بدن رسیده یا خیر توجه به رنگ و حجم ادرار است. بهترین حالت این است که رنگ ادرار زرد روشن یا نزدیک به رنگ آب بوده و حجم آن نیز زیاد باشد. اگر ادرار غلیظ، زرد پررنگ و کم حجم بود بدانید که آب بدن کافی نیست و باید آب بخورید. یادتان باشد بدن از انواع غذاها آب مورد نیاز خود را دریافت می‌کند. سوپ یا آش یا سایر غذاهای پرآب،شیر و دوغ، انواع میوه‌های پرآب، چای کم‌رنگ و انواع آب میوه‌های طبیعی منابع مناسبی برای تامین آب مور نیاز بدن هستند اما بهر حال بهترین نوشیدنی همان آب سالم آشامیدنی است.
توصیه: آب میوه نخورید چون بمب شکر است!
چرا فایده ندارد: آب میوه ستون و ماده اصلی در صبحانه و تهیه اسموتی است.
توصیه کاربردی: باید گفت تفاوت است بین یک آب میوه صد در صد خالص و یک بطری پر از آب و شکر که یک نصفه پرتقال داخل آن چلانده شده باشد. بله، آب میوه مقدار زیادی مواد شیرین دارد اما فراموش نکنید که یک لیوان آب میوه صد در صد خالص حاوی حجم بسیار بالایی از ویتامین و آنتی اکسیدان است که باعث می‌شود حجم شکر آن کاملا قابل اغماض باشد. در واقع این ساده‌ترین راه برای خوردن یک سوپر غذا است! شما با نوشیدن یک لیوان بزرگ آب میوه 100 درصد خالص هیچ قانونی را در زمینه رژیم و تغذیه سالم نقض نخواهید کرد. در واقع نوشیدن یک یا دو لیوان آب میوه خالص در روز نه تنها مضر نیست بلکه می‌تواند عاملی جهت تقویت بدن و سلامت شما باشد. بهترین شکل تهیه آب میوه هم این است که خودتان میوه تازه را خریداری و در منزل آبگیری کنید. خیلی به مغازه‌های عرضه‌کننده آب میوه اطمینان نکنید.
توصیه: برای اینکه وزن‌تان بالا نرود از ساعت 7 شب به بعد کرکره آشپزخانه را پایین بکشید!
چرا فایده ندارد: بعد از یک روز کاری خسته‌کننده در اداره و احتمالا ورزش در باشگاه یا شما باید ساعت 9:30 شب شام بخورید یا از گرسنگی تلف شوید!
توصیه کاربردی: نخوردن شام بدرد کسانی می‌خورد که قبل از غروب به خانه آمده‌اند، غذای سبکی خورده‌اند و حالا جلوی تلویزیون لم داده و دارند نتفلیکس و آمازون پرایم تماشا می‌کنند نه برای شما که تازه ساعت 9 یا 10 شب خسته و کوفته و البته گرسنه به خانه برگشته‌اید. برای شما خوردن شام کاری لذت‌بخش و حتی لازم است. در واقع کالری کالری است؛ مهم نیست که چه زمانی وارد بدن بشود. هر وقت که باشد کار خود را انجام می‌دهد. با این حال برای شام بهتر است یک غذای سبک انتخاب کنید. سینه پخته مرغ، بروکلی بخارپز و کمی برنج می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. درست است که شم خوردن کار اشتباهی نیست اما یادتان باشد که اگر شب زیاد غذا بخورید، معده که سنگین شده باید مثل دستگاه مخلوط کن سیمان کار کند تا غذا هضم شود!
توصیه: نان جو باعث لاغری می‌شود
چرا فایده ندارد: چون نان جو خوب نه تنها باعث لاغری نمی‌شود بلکه چاق هم می‌کند. علت لاغری بخاطر نان جو چیز دیگری است.
توصیه کاربردی: کالری گندم، جو و برنج تقریبا شبیه هم است. اما در بین مردم این حرف پیچیده که نان جو باعث لاغری می‌شود. اما اگر کالری جو با برنج و گندم برابر است چطور باعث لاغری می‌شود؟ جواب ساده است. بسیاری از نان‌های جو تولیدی آنقدر بد‌مزه هستند و کیفیت بدی دارند که فرد چندان رغبتی به خوردن‌شان ندارد. یعنی کمی که نان جو را می‌خورد دل‌ش را می‌زند! در نتیجه باقی‌اش را معمولا کنار می‌گذارد. در نتیجه از خوردن نان جو لاغر نمی‌شود بلکه از نخوردنش لاغر می‌شود. بهر حال نان جو اگر درست پخته شود بسیار خوشمزه و خوش خوراک است و به هیچ وجه نمی‌توان منکر فواید غذایی جو شد. بهترین شکل برای خوردن نان جو مصرف آن موقع صبحانه است البته بشرطی که خوب پخته شده باشد!
توصیه:هر چقدر از غذا را نخواستید نخورید
چرا فایده ندارد: خیلی وقت‌ها شما فکر می‌کنید پول این غذا را داده‌اید و باید همه‌اش را بخورید. تازه گاهی باید سراغ غذای مانده بچه‌ها هم بروید!
توصیه کاربردی: بجای اینکه خودتان را با این فرض عذاب بدهید که هر چقدر ماند را با خود می‌برم از همان ابتدا کمتر غذا سفارش بدهید. اگر می‌دانید مقدار غذا زیاد است و می‌ماند و بخصوص اگر اخلاق‌تان این است که دوست ندارید چیزی ته سفره بماند یا دوست ندارید جلوی همه در رستوران غذا را داخل ظرف بریزید و متهم به خساست شوید بهتر از ابتدا به اندازه اشتهای خود سفارش بدهید. یک راه مهم اینکه از سفارش پیش‌غذاهای پرکالری و اغلب مضر مثل سیب زمینی سرخ شده یا ژامبون و چیپس و پنیر پرهیز کنید و بجای آنها سالاد سفارش دهید. اگر هم واقعا می‌خواهید باقی غذا را ببرید ولی می‌ترسید اصطلاحا چشم تان گرسنه باشد و کماکان به خوردن ادامه دهید بد نیست بین هر لقمه غذا چنگال را زمین بگذارید و دوباره بردارید. بدین ترتیب زمان غذاخوردن افزایش می‌یابد. در این صورت پیام سیری که ارسال آن از معده به مغز و ارسال پیام نخوردن از سوی مغز 20 دقیقه‌ای زمان می‌برد به جریان افتاده و شما دیگر اشتهایی به خوردن نخواهید داشت. وقتی چنین احساسی داشتید با شجاعت گارسون را صدا زده و یک ظرف خالی درخواست کنید. هیچ کس هم نمی‌گوید شما خسیس هستید چون همه دست‌کم یکبار چنین کاری را تجربه کرده‌اند!!
توصیه: فقط یک گاز به دسر بزن
چرا فایده ندارد: مثل این است که به یک معتاد بگویی فقط یک کم مواد بکش!
توصیه کاربردی: دسر خوردن اصولا کار لذت بخشی است. برخی افراد اصلا به عشق دسر سر میز غذا می‌نشینند. در این بین کیک شکلاتی بعنوان دسر عالم دیگری دارد. خوردن کیک شکلاتی یکی از لذت بخش‌ترین چیزهایی است که هر کسی ممکن است بخورد به خصوص اگر چاق باشد. چنین دسری آنقدر خوشمزه است که نمی‌توان به کسی گفت یک کم از آن بخور چون وقتی خورد دیگر نمی‌شود جلویش را گرفت. بنابراین برای مقابله با جذابیت خطرناک آن باید فکر دیگری کرد. این روش شاید هوشمندانه‌تر و کاربردی باشد: اگر نمی‌توانید از چنین دسری دل بکنید کالری آن را تخمین بزنید و قبل از خوردن آن به همان نسبت غذاهای دیگر را حذف کنید. مثلا اشتهاآور نخورید، یا غذای اصلی را کمتر بخورید یا اینکه بجای شربت با نوشابه با غذا آب بخورید. در واقع اگر یک دسر اینقدر خوشمزه است پس می‌ارزد که بخاطر خوردنش کالری دریافتی را کاهش دهید تا با خوردن آن مقداری کالری کلی که دریافت کرده‌اید به حد مورد نظر رسیده باشد.
