بر اساس مطالعات انجام شده، تخمین زده می‌شود که بین 10 تا 12 درصد از جمعیت عمومی در مقطعی از زندگی خود به مواد مخدر یا الکل اعتیاد پیدا کنند. از این گروه، تقریباً 12 و 19 درصد دندانپزشکان و سایر پزشکان هستند. به طور گسترده‌ای شناخته شده است که متخصصان حوزه پزشکی در برابر ابتلا به اختلال مصرف مواد آسیب پذیرتر هستند و دلایل آن بسیار متنوع است و همیشه در حال تغییر است. با توجه به آنچه گفته شد، اعتقاد بر این است که حرفه‌ی دندانپزشکی به خودی خود ممکن است بزرگترین عامل اعتیاد دندانپزشکان باشد.
عوامل خطر مرتبط با اعتیاد دندانپزشکان
عوامل خطر هر اعتیاد برای هر جمعیتی می‌تواند شامل طیف وسیعی از مسائل زیستی، روانی و اجتماعی-اقتصادی باشد. هیچ دو نفری دقیقاً شبیه هم نیستند. بنابراین، همانطور که گفته شد،عواملی که باعث اعتیاد می‌شوند قطعاً می‌توانند متفاوت باشند.
فشارهای جسمی
شغل دندانپزشکی بسیار متکی به خود دندانپزشک و به صورت فردی است. این متخصصان ساعت‌های طولانی در حالی که روی دهان بیمار خمیده‌اند کار می‌کنند. تا 90 درصد از دندانپزشکان درد مزمن اسکلتی و عضلانی را به دلیل کارشان گزارش می‌کنند.
استرس و فشار روانی:
استرس و فشار روانی ناشی از ماهیت کار دندانپزشکان که به صورت فردی و در فضای بسته است که منجر به انزوا می‌شود، توسط مراکز کنترل بیماری ایالات متحده به عنوان عاملی مؤثر در خودکشی معرفی شده است. اگرچه دندانپزشکان هر روز با مردم در ارتباط هستند، اما به آنها به عنوان یک متخصص پزشکی نیز نگاه می‌شود که دایم شاهد درد و رنج بیماران هستند. از دیگر سو امکان ارتباط شخصی و کلامی با بیمار در این حرفه بسیار دشوار است که می‌تواند منبع دیگری از فشار روانی بر دندانپزشک باشد. همچنین امکان خطا و احتمال واگیری بیماری‌های خطرناک و نارضایتی بیمار می‌تواند دندانپزشک را در معرض بیماری یا احتمال از دست دادن پروانه کار قرار دهد که به نوبه خود میزان فشار روانی را در دندانپزشکان بالا می‌برد.
فشارهای مالی
بسته به کشوری که دندانپزشک مدرک خود را در آن گرفته است، ممکن است بدهی‌های مالی جدی داشته باشند. این بدهی‌ها می‌تواند شامل وام‌های تحصیلی، وام تأسیس مطب و تجهیزات و وام‌های مربوط به خانه و خانواده و زندگی شخصی باشد.
فضای رقابت آمیز
افزون بر مشکلات عنوان شده در بسیاری از کشورها، رقابت شغلی شدیدی بین دندانپزشکان وجود دارد و همچنین حاشیه سود ناچیز وجود دارد که همه‌ی این موارد می‌توانند از نظر جسمی و روحی آزاردهنده باشند.
مشکلات خانوادگی
از جمله موادی که می‌تواند منشأ فشار روانی و ایجاد انگیزه برای پناه بردن به اعتیاد در دندانپزشکان باشد، مشکلات خانوادگی مانند دعواها تعارضات زناشویی، مشکل در ارتباط با فرزندان و شکست‌های عشقی و یا جدایی و طلاق باشد.
فاکتورهای متعددی باعث ناپایداری رابطه زناشویی و خانوادگی در دندانپزشکان می‌شود که گاهی دندانپزشکانی قادر به حل مشکلات خود نیستند با پناه بردن به مواد و یا داروهای اعتیاد آور خود را در برابر این مشکلات بی‌حس می‌کنند تا بتوانند آنها را تحمل کنند.
مصرف مواد مخدر در بین دندانپزشکان
تحقیقات نشان می‌دهد که 31 درصد از دندانپزشکانی که درگیر اعتیاد هستند، با تجویز دارو برای خود به خود درمانی می‌پردازند. استفاده از داروهای اعتیاد آور، از جمله اکسی کدون و هیدروکودون، نسبتاً آسان است زیرا دندانپزشکان می‌توانند آنها را تجویز کنند. گاز خنده در حرفه‌ی دندانپزشکی نیز به میزان قابل توجهی مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. جدای از این داروها، داروهای ضد اضطراب و خواب‌آور نیز بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین 10% از دندانپزشکان درگیر مواد مخدر خیابانی غیرقانونی هستند که شامل هروئین، مت و کوکائین از جمله این مواد می‌شود.
عوارض اعتیاد
سوء مصرف مواد می‌تواند منجر به بسیاری از اثرات طولانی مدت سلامتی شود. این اثرات بسته به اینکه چه دارویی مصرف شده، نحوه‌ی مصرف آن، مقدار مصرف، مدت زمان مصرف آن و وضعیت کلی سلامت فرد متفاوت خواهد بود. اثرات کوتاه مدت ممکن است شامل فشار خون بالا، مشکلات قلبی عروقی، روان پریشی، از دست دادن حافظه و غیره باشد. اثرات طولانی مدت ممکن است شامل بیماری روانی، آسیب کبدی، آسیب کلیوی، بیماری قلبی عروقی، بیماری ریوی، اختلال شناختی و سایر شرایط باشد.
جمع بندی
چنانچه عنوان شد، مشاغل حوزه‌ی پزشکی به دلیل ماهیت پرفشار جسمی و روانی، پزشکان و دندانپزشکان را در مقابل ابتلا به اعتیاد آسیب‌پذیر می‌کند. بسیاری از دنداپزشکان به دلیل کمبود وقت به دنبال راه‌های کوتاه و میانبر خلاصی از این فشارها هستند که با مصرف دارو یا مواد مخدر آن را به انجام می‌رسانند. در حالی که در دراز مدت عوارض خطرناکی را به دنبال خواهد داشت.
دکتر نسترن ادیب راد
رواندرمانگر
