انتخاب یک سیستم ایمپلنت مناسب
دکتر رضا ترمه ای
متخصص پریودنتیکس
مدرّس دوره های آموزش ایمپلنت
دکتر علیرضا آشوری
دندانپزشک – ایمپلنتولوژیست
جدا از آموزش و افزایش مهارتهای مربوط به درمان ایمپلنت، یکی از مهمترین بخشهای مرتبط با این درمان مثل تمام درمانهای دیگر دندانپزشکی، در اختیار داشتن ابزار و تجهیزات مناسب و قابل اعتماد است. با توجه به قیمت کمابیش بالای این درمان در قیاس با بسیاری دیگر از درمانهای دندانپزشکی و حساسیت بالای این درمان، داشتن لوازم و تجهیزات مطلوب، اهمیتی دو چندان پیدا میکند. فارغ از تکنیک درمان، از منظرتجهیزات مرتبط با درمانهای ایمپلنت نظیر موتور جراحی، قلمهای با کیفیت جراحی، مواد قالبگیری و بسیاری موارد دیگر، سیستم ایمپلنت مهمترین رکن و پایه و اساس این درمان محسوب میشود. بنابراین انتخاب یک سیستم مناسب از مهمترین مواردی است که باید مد نظر قرار گیرد. در این نوشتار نگاهی اجمالی خواهیم داشت به مواردی که باید در انتخاب یک سیستم ایمپلنت مطلوب به آنها توجه کرد.
- میکرودیزاین و ماکرودیزاین
طراحی یک ایمپلنت از جنبههای مختلفی میتواند مورد بررسی قرار گیرد از جمله طراحی فرم فیکسچر، دندهها و رابطه آنها باهم، کانکشن و میزان زبری سطح ایمپلنت. در این میان آنچه بیش از همه باید مد نظر قرار گیرد، طراحی کانکشن و سطح ایمپلنت است.
در حال حاضر تمام سیستمهای ایمپلنت موجود در بازار به صورت اتصال داخلی(اینترنال کانکشن) ساخته میشوند. نکته مهم در مورد این کانکشنهای داخلی شکل هندسی و زاویه دیوارهها نسبت به یکدیگر است. کانکشنهای داخلی میتوانند سه ضلعی، چهار ضلعی، شش، هشت و یا ده ضلعی باشند که شش ضلعی یا هگز رایجترین فرم محسوب میشود. از دید کلینیکی، تعداد اضلاع نشان دهنده تعداد جایگشتهایی است که اباتمنت میتواند روی فیکسچر قرار گیرد. مثلا در یک اتصال شش ضلعی اباتمنت در شش حالت با فواصل 60 درجه از هم جایگذاری شده و در یک کانکشن 10 ضلعی در 10 حالت با فواصل36 درجه قابلیت تغییر محل دارند. در نتیجه هرچه تعداد این زوایا کمتر باشد، نشاندن اباتمنت روی فیکسچر سادهتر خواهد بود. اما از سوی دیگر، تعداد کم این اضلاع و فاصله زیاد بین آنها، اصلاحات لابراتواری و پروتزی برای تغییر موقعیت اباتمنت را دشوارتر خواهد کرد. کانکشنهای شش ضلعی که در وسط این طیف قرار دارند، محبوبترین گزینه در بین انواع اتصالات هستند.
مساله بعدی در مورد کانکشن به میزان تیپرینگ دیوارههای داخلی ایمپلنت مربوط میشود. به طور کلی اگر کانکشن به طرف داخل تیپر شده و حالت مخروطی(cone connection) داشته باشد به لحاظ بیومکانیکی گزینهای مطلوبتر محسوب میشود چراکه بر اساس قوانین مکانیکی امکان حرکات مایکروسکوپی (micro movement) بین دو قطعه فلزی(سطح داخلی کانکشن و سطح خارجی اباتمنت که داخل ایمپلنت فیکس میشود) به حداقل رسیده و در نتیجه درصد بروز عوارض ناشی از این حرکات مثل تجمع پلاک و احتمال آسیب دیدن پیچ و اباتمنت کاهش خواهد یافت. برعکس در سیستمهایی که دیوارههای داخلی کانکشن حالت استوانهای داشته باشند(tube connection) ریسک حرکات مایکروسکوپی و عوارض ناشی از آن افزایش خواهد یافت. یکی از معروفترین سیستمهای ایمپلنت که به همین دلیل شکستهای متعددی را تجربه کرد، نوبل ریپلیس سلکت(Nobel Replace Select) سیستم نوبل بایوکر بود که با داشتن یک کانکشن سه ضلعی تیوب شکل، ابتدا به گزینهای بسیار محبوب میان دندانپزشکان تبدیل شد ولی مشکلات ناشی از کانکشن استوانهای باعث شد تا طراحی آن از تیوب، به مخروط تغییر داده شود.
وضعیت سرفیس یا شرایط سطحی ایمپلنت، در خلال چند دههای که از ابداع این درمان گذشته، تغییرات شگرفی داشته است. در حال حاضر سیستمهای سطحی متعددی با اسامی مختلف در بازار موجود هستند. ولی بطور کلی رایجترین سیستمهای سطحی یا در رده SLA قرار دارند یا RBM که با اسامی مختلفی نامگذاری شدهاند.
در طول زمان SLA یکی از بهترین و موفقترین سیستم سطحی ایمپلنت بوده است. در این سیستم، فیکسچر ابتدا سندبلاست شده (مثلا با کوراندوم یا آلومینا) و سپس در یک یا دو محلول اسیدی شسته میشود که به همین دلیل Sandblasted Large-grit Acid-etched/SLA نامیده میشود.
در سیستم RBM، سطح ایمپلنت با موادی که جاذب سلولهای استخوانی هستند بلاست میشود. این مواد در صورت قرارگیری روی ایمپلنت مثل یک پوشش(کوتینگ) عمل کرده و شرایط مطلوبی برای جذب سلولهای استخوانی ایجاد میکنند. این سیستمها نیز بسیار پرطرفدار و موفق بودهاند.
نام دیگری که در بازار ایمپلنتهای دندانی زیاد به گوش میرسد اکتیو یا هیدروفیل بودن سطح ایمپلنت است. باید گفت در حال حاضر تنها سیستم واقعا اکتیو و هیدروفیل در بین ایمپلنتهای دندانی، سیستم SLA active کمپانی استرومن است. توجه به این نکته ضروری است که برخی سیستمهای ایمپلنت با تبلیغات سعی دارند سیستمهای RBM یا SLA را با عنوان سیستمهای اکتیو به فروش برسانند. در این زمینه مطالعه کاتالوگ ایمپلنت بخصوص چند صفحه ابتدایی آن بسیار مفید خواهد بود. البته لازم به ذکر است که اکتیو بودن سطح ایمپلنت تنها سرعت Osseointegration را زیاد می کند و تاثیری بر موفقیت دراز مدت ایمپلنت ندارد.
- چیدمان و تعداد دریلها
در کیت جراحی برخی سیستمهای ایمپلنت تعداد قابل توجهی دریل وجود دارد که به خصوص در اوایل کار ممکن است برای برخی همکاران گیج کننده باشد. مساله بعدی به توالی دریلینگ باز میگردد. دندانپزشک باید هنگام جراحی از دستورالعمل شرکت سازنده پیروی کرده و طبق پروتکل ارائه شده دریلها را به ترتیب مورد استفاده قرار دهد.
برخی همکاران که کمی بیحوصله هستند گاهی بعضی دریلها را استفاده نمیکنند. این کار ممکن است باعث شود تا فیکسچر به درستی داخل حفره استئوتومی قرار نگرفته یا موقع جایگذاری فشار زیادی به استخوان وارد شود.
بنابراین اگر حوصله کار کردن با کیتهای جراحی با دریلهای متعدد را ندارید ترجیحا با سیستمهایی که تعداد زیادی دریل در کیت جراحی خود دارند کار نکرده و به سراغ سیستمهایی بروید که دریلهای کمتر و کیت جمع و جورتری دارند.
- قیمت، ساپورت و خدمات بعد از فروش
قیمت تمام شده سیستم ایمپلنت از جمله مواردی است که از جنبههای گوناگون باید مد نظر قرار گیرد. نخست اینکه برخی سیستمهای ایمپلنت تخفیف های خاصی برای فروش دارند که طبق آنها شما با خرید تعداد مشخصی فیکسچر میتوانید کیت جراحی را بصورت رایگان دریافت کنید. در وهله اول این معامله خوبی به نظر میرسد چراکه دندانپزشک علاوه بر خرید تعداد قابل توجهی ایمپلنت به قیمتی معمولا کمتر از قیمت واحد، یک کیت رایگان نیز دریافت میکند. اما این همه ماجرا نیست.
مساله این جاست که گاهی تعداد بیمار متقاضی ایمپلنت در مطب یا وضعیت مالی آنها به طور کلی متناسب با این تعداد ایمپلنت خریداری شده نیست و در نهایت به لحاظ مالی به ضرر دندانپزشک تمام میشود.
ساپورت و خدمات بعد از فروش مسالهای است که هنگام خرید هر وسیله و دستگاهی باید مد نظر قرار گیرد. همانطور که کسی موقع خرید یک خودرو تحقیق میکند که خدمات بعد از فروش این ماشین چطور است برای خرید ایمپلنت هم باید به همین شکل عمل شود. ارتباط دندانپزشک با شرکت فروشنده ایمپلنت پس از خرید یک سیستم تمام نمیشود بلکه شما به طور مرتب در حال بده بستان با آن کمپانی خواهید بود. مواردی پیش خواهد آمد که شما به طور اورژانسی نیازمند وسیلهای هستید و اگر شرکت مربوطه خدمات مطلوبی نداشته باشد دچار اشکال خواهید شد.
توجه داشته باشید که وقتی کسی یک سیستم گرانقیمت و اصطلاحا اسم و رسم دار خریداری میکند به نوعی میتواند از خدمات و ساپورت بعد از فروش مطلوب شرکت هم اطمینان داشته باشد. از سوی دیگر، خرید یک سیستم ایمپلنت ارزان قیمت و ناشناخته ممکن است با دو مشکل همراه باشد. مشکل نخست اینکه احتمال دارد خدمات بعد از فروش شرکت آن طور که باید و شاید مطلوب نباشد. مشکل دوم اینکه ممکن است یک سیستم گمنامِ ارزان قیمت با ساپورت و خدمات نه چندان قدرتمند بعد از مدتی ناپدید شده و دیگر اصلا شرکتی برای ارائه خدمات به خریداران وجود نداشته باشد. در این صورت خریداران قبلی این سیستم دچار یک دردسر جدی برای تهیه قطعات احتمالی خواهند بود.
- قطعات اصلی
یک نکته بسیار مهم به استفاده از قطعات اورژینال و اصلی شرکت سازنده باز میگردد. متاسفانه برخی از همکاران روی فیکسچرهای بعضا گرانقیمت، از قطعات غیراورژینال و ناشناخته استفاده میکنند. تحقیقات نشان داده این کار خطر بروز عوارض مکانیکی را افزایش خواهد داد. اکیدا توصیه میشود برای هر سیستم ایمپلنت از قطعات اصلی همان سیستم استفاده شود چراکه در صورت بروز مشکل به واسطه استفاده از قطعات غیراوریژینال هزینه و دردسر برطرف کردن آن بسیار بیشتر از مقداری است که ممکن است دندانپزشک هنگام استفاده از قطعات غیراصلی صرفه جویی کرده باشد.
- جمع بندی
برای خرید یک سیستم ایمپلنت به این موارد توجه کنید:
- حتما پیش از خرید یک سیستم ایمپلنت کاتالوگ آن را مطالعه کنید. معمولا در صفحات ابتدایی مشخصات طراحی سیستم بطور دقیق توضیح داده شده است. در این بخش شما میتوانید متوجه شوید که سیستم سطحی ایمپلنت چیست و چه کانکشنی دارد. در صفحات بعدی میتوانید به تنوع قطر و طول فیکسچرها، تعداد دریلهای جراحی و تعداد و تنوع اباتمنتها توجه کنید.
- بهتر است سیستمی را انتخاب کنید که دیزاین آن به صورت اینترنال کانکشن مخروطی باشد.
- قبل از خرید یک سیستم ایمپلنت به خصوص یک سیستم گرانقیمت به درصد بیماران متقاضی ایمپلنت در مطب خود و مطبهای اطراف توجه کنید.
- قبل از خرید تعداد زیادی فیکسچر، محاسبه کنید که قیمت تمام شده هر ایمپلنت برای شما و بیمار چقدر خواهد بود و آیا بیماران شما امکان پرداخت این هزینه را دارند یا خیر.
- نظرات و کامنتهای همکاران و لابراتوارها درباره سیستمهای مختلف را جویا شوید بخصوص در مورد خدمات بعد از فروش.
- در مورد سیستمهای ایمپلنتی که اطلاعات کافی درباره آنها ندارید یا سیستمهایی که به تازگی وارد بازار شدهاند، میتوانید تعداد محدودی فیکسچر در حد 4 یا 5 عدد خریداری کرده و با کیتهای امانتی کار کنید تا ببینید با این سیستم و نحوه تعامل با شرکت سازنده و خدمات آن راحت هستید یا خیر.
- از قطعات اصلی و اوریژینال هر سیستم برای همان سیستم ایمپلنت استفاده کنید.
