همه چیز درباره لبخند لثه­ ای(Gummy Smile) قسمت دوم

دکتر فرخ آصف زاده

متخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی؛ عضو انجمن دندانپزشکی آمریکا؛ فلوشیپ لیزر از دانشگاه آخن آلمان

دکتر رامین ازقندی

پریودونتیست – ایمپلنتولوژیست

واشنگتن دی سی؛ ایالات متحده آمریکا

لثه سالم یکی از اصلی­ترین فاکتورهای زیبایی لبخند محسوب می­شود. در واقع اگر دندان­ها را مثل نقاشی در نظر بگیریم، لثه در حکم قابی است که یک نقاشی را در بر گرفته است. در نتیجه سلامت، موقعیت و فرم بافت لثه نقشی کلیدی در زیبایی لبخند برعهده دارد. بیماران بسیاری در مراجعه به دندانپزشکان نارضایتی خود از دیده شدن لثه موقع خندیدن را ابراز کرده و می­گویند لبخندشان به جای اینکه سفید باشد صورتی است. کلید اصلی حل مشکل بیمار شناخت دقیق علت لبخند لثه­ای(gummy smile) و سپس درمان علت زمینه­ای است. باید در نظر داشت که درمان لبخند لثه­ای ممکن است پیچیده  و طولانی مدت بوده و بیمار باید پیش از شروع درمان اطلاعات کافی از روند درمانی داشته و همکاری لازم را با تیم درمانی داشته باشد. در شماره گذشته بخش نخست این نوشتار را مطالعه کردید. اینک قسمت دوم این مقاله پیش روی شما است. همانطور که در قسمت اول مقاله در شماره قبلی اشاره شد، لبخند لثه­ای به وضعیتی گفته می­شود که لثه­های فرد هنگام لبخند بیش از حد(2-4 میلی­متر) دیده شده و ظاهر نازیبایی به لبخند بیمار می­دهد.

راه­های درمان این وضعیت می­تواند برحسب تشخیص علت آن متفاوت باشد:

1. در صورتی که علت دیده شدت بیش از حد لثه عدم رشد و تکامل لثه و عقب نرفتن آن باشد و یا اینکه لثه­های فرد به خاطر تورم و التهاب ناشی از بیماری پریودونتال و یا مصرف برخی داروها مثل دیلانتین پایین آمده باشد، راه درمان آن برداشتن لثه اضافی با روش جینجیوکتومی است که این کار می­تواند با ابزارهایی مانند لیزرهای دندانپزشکی یا الکتروسرجری و یا لوازم جراحی لثه انجام شود. در صورتی که جهت اجتناب از تجاوز به عرض بیولوژیک لثه نیاز به بالارفتن استخوان اطراف دندان باشد، بهتر است از جراحی افزایش طول تاج(Crown Lengthening) به صورت باز(ایجاد فلپ و برداشتن استخوان) یا بسته(کانتورینگ استخوان توسط فرزهای end cutting بدون انجام فلپ) استفاده کرد.

کاربردهای لیزر در دندانپزشکی

استفاده از لیزر در دندانپزشکی امروز به امری بدیهی و رایج تبدیل شده است. لیزرهای پرتوان در دندانپزشکی کاملا در محدوده طول موج مادون قرمز قرار گرفته و برحسب محیط یا مدیای داخل دستگاه تولیدکننده لیزر(که از چه جنسی باشد) تقسیم بندی می­شوند:

• لیزرهای دیود که در آن از دیود یا لامپ­های دو قطبی برای ایجاد نور لیزر استفاده می­شود. طول موج متداول­ این دستگاه­ها 980-810 نانومتر بوده و برای جراحی و درمان­های بافت نرم لثه، بلیچینگ، ضدعفونی کردن فضای داخل کانال­های ریشه و تسکین دردهای مفصلی-عضلانی به صورت لیزرکم توان(low level laser)  از آنها استفاده می­شود.

• لیزرهای اربیوم با طول موج 2780- 2940 نانومتر که بر حسب نوع کریستال اربیوم داخل آن می­توانند از نوع Er:YAG با طول موج 2940 نانومتر و یا Er, Cr:YSGG با طول موج 2780 باشند.

از لیزرهای اربیوم می­توان برای تراش بافت­های سخت دهان و دندان استفاده کرد. همچنین برای جراحی بافت­های نرم و تمیز کردن فضای داخل کانال­های ریشه مورد استفاده قرار می­گیرند. به همین دلیل به آنها all tissue laser هم می­گویند.

• لیزرهای Nd:YAG با طول موج 1064 نانومتر را نیز می-توان برای جراحی بافت نرم لثه و ضدعفونی کردن فضای داخل کانال­های ریشه بعد از روت کانال مورد استفاده قرار داد.

• لیزرهای Co₂ با طول موج 10600- 9600 نانومتر جذب بالایی در بلورهای هیدروکسی آپاتایت دارند. بعضی از انواع این لیزرها دارای توان بالا و عرض پالسی پایینی هستند. به همین لیل می­توانند با سرعت بالایی بافت سخت را بردارند ولی به علت قیمت بالای تولید و همچنین اندازه بزرگ دستگاه، فعلا کارایی تکنیکی زیادی ندارند. از طرف دیگر انواع متداول این لیزر هنگام استفاده روی بافت­های سخت حرارت زیادی تولید کرده و عملا قابل استفاده نیستند. لیزرهای CO₂ همچنین برای جراحی بافت نرم نیز کارایی بالایی دارند. مدیای داخل این لیزرها گاز دی اکسید کربن است.

• در مواردی که ارتفاع دندان بلند بوده و لثه­های فرد سالم و در محل طبیعی خود باشند، جینجیوکتومی یا افزایش طول تاج موجب بلند شدن بیش از حد دندان شده و ظاهر نازیبایی به لبخند بیمار میدهد. به همین خاطر در این موارد بهتر است از عمل لیپ ریپزیشنینگ(lip repositioning surgery) استفاده کرد. در این عمل، برحسب میزان نمایان بودن لثه­ها، مقداری از بافت نرم داخل لب برداشته شده و دو قسمت محل برش به هم بخیه زده می­شوند. بدین ترتیب لب بیمار هنگام خنده بیش از حد بالا نرفته و لثه­های فرد کمتر دیده می­شود. البته این عمل پس از مدتی کمی ریلپس داشته و باید این مساله در ابتدای عمل مد نظر قرار داده شده و به بیمار هم اطلاع داده شود.
• در افرادی که هایپرموبیلیتی لب دارند استفاده از تزریق سم بوتولینوم مانند بوتاکس در شیار لبی به طور موقت باعث فلج شدن نسبی عضلات موثر در لبخند شده و شدت لبخند لثه­ای را کاهش می­دهد. البته برخی افراد ممکن است حس بی­حرکتی و فلج شدن ناشی از این تزریق را نپسندند و موقع خندیدن احساس غیرطبیعی بودن داشته باشند. با این حال باید در نظر گرفت که این درمان موقتی بوده و پس از چند ماه برحسب غلظت و مقدار ماده تزریق شده برطرف شده و حس طبیعی به لبخند بیمار بازمی­گردد.
• در افرادی که long face بوده یا ارتفاع صورت آنها زیاد است، رشد ماگزیلا به سمت پایین و جلو زیاد بوده و باید از جراحی لفورت I برای تصحیح لبخند لثه­ای استفاده کرد. البته این کار نیاز به جراحی فک بالا و بستری شدن در بیمارستان دارد. در این جراحی قسمتی از استخوان فک بالا برداشته شده و نهایتا ارتفاع صورت فرد کاهش می­یابد. بنابراین علاوه بر رفع لبخند لثه­ای، حالت long face بیمار هم کمتر می­شود.