بر مطبهای دندانپزشکی انتاریو چه گذشت؟

دکتر علیرضا آشوری

بعد از پاندمی ویروس کرونا، مدتی طول کشید تا دولت­ها در سراسر دنیا اصطلاحا خود را جمع و جور کرده و بتوانند در برابر این پاندمی دست به اقدام بزنند. دولت کانادا و به تبع آن دولت­های ایالتی کانادا در زمره نخستین دولت­هایی بودند که به سرعت دستورالعمل مقابله با بیماری کووید 19 را صادر و اجرایی کردند. طبعا در این میان مطب­های دندانپزشکی یکی از نخستین بخش­هایی بود که از تعطیلی عمومی کشور و قرنطینه پیشنهادی تحت تاثیر قرار گرفت.

1

نخستین اتفاق در ماه مارچ 2020 روی داد. زمانی که برخی دندانپزشکان به خاطر شیوع بیماری، به صورت خود خواسته فعالیت­های خود را محدود کرده بودند. همزمان با اعلام تعطیلی عمومی کشور و استان انتاریو، کالج سلطنتی دندانپزشکان انتاریو(Royal College Of Dental Surgeons Of Ontario/RCDSO) نخستین گایدلاین خود برای فعالیت در دوران پاندمی ویروس کرونا را در نیمه ماه مارس صادر کرد. RCDSO در این گایدلاین صرفا انجام درمان­های اورژانس واقعی را مجاز شمرده و ویزیت و درمان سایر گروه­های بیماران یعنیurgent  و elective را ممنوع اعلام کرد. RCDSO از دندانپزشکان خواسته بود نام خود را در سایت RCDSO ثبت کنند تا بیماران بدانند به چه مراکزی مراجعه کنند. قوانین اعلام شده RCDSO برای پذیرش بیماران در این شرایط بسیار سخت­گیرانه بود منتها با توجه به شرایط اوژانسی و مبهم آن زمان به هر ترتیب مورد پذیرش دندانپزشکان قرار گرفت. از جمله این شرایط بستن ورودی اتاق­های کار با در یا کاورهای سرتاسری و استفاده از ماسک N95 بود. به دلیل کمبود ماسک N95 در تمام مراکز پزشکی و درمانی در کل کانادا، دندانپزشکان مانند سایر پرسنل کادر درمانی در مراکز پزشکی و بیمارستانی، یک ماسک N95  را از ابتدای پذیرش بیماران در کل طول روز روی صورت داشته و روی آن یک ماسک دیگر استفاده می­‌کردند که این نحوه به کار بردن ماسک در کنار پوشیدن لوازم حفاظتی گوناگون دندانپزشکی را به امری طاقت فرسا تبدیل کرده بود. نکته بعدی اینکه تاکید شده بود این ماسک­ها باید روی صورت دندانپزشک منطبق و فیت باشند و حالا یافتن افرادی که بتوانند تطابق ماسک روی صورت را آزمایش و تایید کنند خود به ماجرایی بسیار پیچیده و دشوار تبدیل شد. مساله بعدی درج شده در این گایدلاین، فاصله زمانی سه ساعته بین هر بیمار بود که در این مدت لازم بود اتاق مذکور که باید حتما در هم داشته باشد به حال خود رها شود تا آئروسل­ها کاملا رسوب کرده و بعد اتاق تمیز و ضدعفونی شود.

2

در ماه آوریل گایدلاین دیگری از RCDSO منتشر شد که در آن انجام درمان­های urgent هم مجاز شمرده شده بود. با این حال شرایط انجام این درمان­ها بسیار سخت و دشوار بود و تفاوتی با گایدلاین معالجه بیماران اورژانسی نداشت. کمبود ماسک N95 به یک معضل جهانی تبدیل شده بود و فقدان آن برطبق گایدلاین­های موجود، طبابت را برای دندانپزشکان غیرممکن کرده بود. با این حال تعطیلی ناخواسته مطب­ها، ثابت ماندن هزینه­‌های مختلف و اقساط سنگین مرتبط با مطب و مخارج زندگی بسیاری از دندانپزشکان را ترغیب کرد تا با وجود همه دشواری­‌های اجرایی و خطرات احتمالی به سر کار خود بازگردند. اما شرایط مد نظر کالج در حدی دشوار بود که صدای بسیاری از دندانپزشکان را درآورد. مهمترین پرسش فاصله زمانی سه ساعته بین هر بیمار بود که مشخص نبود برطبق چه مطالعه و رفرنس علمی به آن استناد شده است. بسیاری از مطب­‌های دندانپزشکی اساسا با اتاق­های بدون در ورودی مجزا طراحی شده بودند و در این شرایط باید هزینه مضاعفی برای تعبیه در در ورودی اتاق­های آنها پرداخت می‌­شد. سیل بودن فضای پایین در معضل دیگری بود که باید به آن رسیدگی می‌­شد. در این بین بسیاری از دندانپزشکان به تبعیت از جو ملتهب و پر از گمانه‌­زنی، بعضا بدون تحقیق و بررسی، لوازم و تجهیزاتی را برای ساکشن آئروسل‌­ها و ضدعفونی فضای مطب خریداری کردند. قیمت تجهیزات متعارف قبلی ضدعفونی و کنترل عفونت تا چندین برابر افزایش یافته و ماسک N95 با قیمتی بسیار بالا مثل الماس و جواهر خرید و فروش می­‌شد. برخی دندانپزشکان به صورت گروهی یا انفرادی این ماسک را از چین سفارش دادند ولی تمام محموله­های این ماسک­ها در مبادی ورودی توسط دولت فدرال مصادره و به نفع مراکز پزشکی و بیمارستانی از دندانپزشکان به اجبار خریداری شد.

3

در اواسط ماه می گایدلاین جدیدی از طرف کالج دندانپزشکان انتاریو ابلاغ ­شد که مصادف است با زمانی که اغلب ایالت­های کانادا گایدلاین‌­های خود را اصلاح کرده و بر اساس مستندات علمی موجود، درخواست­‌هایی به مراتب ساده‌­تر و انجام­‌پذیرتر از گذشته را از دندانپزشکان طلب می­‌کنند. اما حکایت RCDSO متفاوت است. گایدلاین کالج انتاریو دیرتر از باقی استان­ها منتشر شده و شرایط پذیرش بیماران اما برخلاف گایدلاین‌­های سایر مناطق کانادا و CDC آمریکا نه تنها نسبت به قبل تفاوتی نکرده بود بلکه حتی سخت­گیرانه‌­تر و پیچیده­‌تر هم شده بود. این اتفاق عجیب دیگر کاسه صبر دندانپزشکان را لبریز کرده و سیل نامه و طومار اعتراضی برعلیه گایدلاین جدید RCDSO فضای مجازی را پر کرد. دندانپزشکان به درستی رفرنس این اقدامات سختگیرانه را طلب کرده و عنوان می­‌کردند که چطور در سایر استان­ها و ایالت متحده این سختگیری­‌ها اعمال نمی­‌شود اما فقط انتاریو تافته جدابافته است و دندانپزشکان این استان باید ملزومات دشوار و گرانقیمت RCDSO را رعایت کنند؟ البته یک استدلال می­‌توانست این باشد که در سایر استان­ها آمار ابتلا به کووید به شدت کاهش داشته و فقط دو استان کبک و انتاریو بعنوان کانون بیماری مطرح هستند.

4

بعد از چند روز اعتراض شدید به عملکرد RCDSO، یک اتفاق عجیب دیگر رخ داد. کالج اعلام کرد که دندانپزشکان بیماران الکتیو خود را کنسل کرده و منتظر گایدلاین جدیدی باشند که بزودی در اختیار آنها قرار خواهد گرفت!! بسیاری از دندانپزشکان کلافه و سردرگم از این همه دستورات عجیب و متناقض و جهان سومی، بیماران خود را به ناچار کنسل کردند. در آخرین روزهای ماه می، گایدلاین جدید کالج در اختیار دندانپزشکان قرار گرفت و مواردی در آن درج شده بود که عملا با دستورالعمل پیش از شیوع کووید 19 تفاوتی نداشت!! پوشیدن ماسک N95 و گان اختیاری شده و فقط اگر بیمار در پاسخ به پرسش‌­های مرتبط با اسکرینینگ مبتلا یا مشکوک به کووید باشد باید ملاحظات قبلی در مورد او اعمال شود. نکته مهم اینکه اگر بیمار کووید علامت‌­دار باشد مشکلات مهمتری از دندانپزشکی دارد و اصولا چندان قادر به رفت و آمد و تردد نیست. مدت زمان سه ساعت فاصله بین هر بیمار نیز به 15 دقیقه کاهش یافته است.

5

مساله پیش آمده اینجا است که اگر قرار بود RCDSO اینطور عقب نشینی کرده و گایدلاینی 180 درجه متفاوت با مورد قبلی تهیه کند اساسا چه نیازی بود که آن گایدلاین قبلی تهیه شود. نحوه برخورد کالج با این ماجرا به نحوی بود که انگار انتظار چنین اعتراضاتی را داشته و صرفا برای سنجش واکنش افکار عمومی اقدام به انتشار آن کردند. مساله بعدی اینکه دندانپزشکان به نوعی دچار سردرگمی شده‌­اند. تغییر لحن کالج چنان غیرمترقبه و متناقض با قبل بود که برخی دندانپزشکان واقعا نمی­‌دانند این پروتکل جدید برای ساکت کردن آنها ارائه شده یا واقعا به لحاظ علمی کارایی دارد.

6

اعتراض برخی دندانپزشکان به RCDSO در زمینه گایدلاین­‌های عجیب این سازمان البته قابل درک است اما باید توجه داشت که فلسفه وجودی RCDSO نه برای تامین منافع دندانپزشکان که برای تامین منافع مردم است. در واقع در اینجا نهادی که به طور خاص باید مورد انتقاد قرار گیرد نه RCDSO که انجمن دندانپزشکان انتاریو(ODA) است. رفتار منفعلانه و ضعیف این سازمان در جریان رفت و آمد گایدلاین­‌های مختلف RCDSO به شدت محل انتقاد بوده و به نظر می‌­رسد دندانپزشکان شاغل در انتاریو باید از طرق مختلف به دنبال تغییر رفتار این نهاد صنفی باشند تا به جای بله قربان گویی در برابر کالج نماینده منافع دندانپزشکان باشد.