آشنایی با آزمون بورد دندانپزشکی کانادا
خوان آخر
دکتر مهدی ادیب راد
امتحان بورد آزمونی است که هم فارغ التحصیلان دانشکدههای دندانپزشکی کانادا، دندانپزشکان فارغ التحصیل دانشگاههایی که مدرک آنها مورد تایید کانادا است مثل آمریکا و دندانپزشکان اینترنشنال که پروسه دایرکت لایسنسینگ را با موفقیت پشت سر گذاشتهاند، در آن شرکت میکنند. در واقع این امتحان خوان آخر آزمونهای دریافت لایسنس دندانپزشکی کانادا محسوب میشود که برخلاف انتظار، نه تنها امتحان دشواری نیست بلکه سادهترین امتحان در میان کل آزمونهای دایرکت لایسنسینگ محسوب میشود. در این نوشتار مروری خواهیم داشت بر ویژگیهای امتحان بورد.
پیش نیاز امتحان بورد
برای شرکت در امتحان بورد نیازی به داشتن اقامت دائم یا شهروندی کانادا نیست و شما میتوانید با داشتن ویزای توریستی در این امتحان شرکت کنید ولی به صرف داشتن بورد شما نمیتوانید در کانادا به عنوان دندانپزشک مشغول به کار شوید و به پیش نیازهای دیگری هم احتیاج خواهید داشت که استان به استان متفاوت خواهد بود. در عین حال برای امتحان بورد به نمره زبان هم نیازی نیست.
ساختار امتحان بورد
امتحان بورد از دو آزمون تشکیل شده است: روز نخست امتحان کتبی(written) و روز دوم امتحان آسکی(OSCE) که در دو روز متوالی برگزار میشود. امتحان کتبی چه به لحاظ ساختار و چه به لحاظ محتوا بسیار به امتحان AFK شباهت دارد. در نتیجه برای موفقیت در این امتحان باید روی همان مباحثی تمرکز داشت که قبلا برای امتحان AFK مطالعه شدهاند مثل فارماکولوژی، پریو، جراحی، پاتولوژی و…
مشابه امتحان AFK و جاجمت، نمره داوطلبان این امتحان هم بر اساس عملکرد کلی شرکت کنندگان، روی نمودار رفته و دستخوش تغییر میشود. برخلاف امتحان AFK، در اینجا نمرهای به شما اعلام نشده و فقط اعلام میشود که شما امتحان را پاس کرده یا مردود شدهاید گرچه حداقل نمره قبولی 75 است. حداکثر دفعات شرکت در این امتحان نیز سه بار است. اگر کسی سه بار در این امتحان مردود شود دیگر نمیتواند در کانادا بعنوان دندانپزشک مشغول به کار شود.
امتحان آسکی( Objective Structured Clinical Examination/ OSCE) تشابه زیادی با امتحان جاجمنت دارد با این تفاوت که محتوای آن گستردهتر از امتحان جاجمنت است. این امتحان در دو نوبت صبح و بعدظهر برگزار شده و مانند امتحان جاجمت امکان انتخاب یک یا چند گزینه برای آن وجود دارد. در هر جلسه یک سوال تشریحی هم وجود دارد که معمولا مربوط به نسخه نویسی است.
نسخه نویسی مهمترین سوال امتحان آسکی است و معمولا یک نسخه آنتی بیوتیک و یک نسخه آنالژزیک مطرح میشود. هر سوال نسخه نویسی 4 نمره دارد و تمام شرکت کنندگان لازم است نحوه صحیح نسخه نویسی با فرمت مورد قبول کانادا را آموزش دیده باشند.
مانند امتحان جاجمنت، تمام کیسهای مطرح شده یک هیستوری، چارت پریودونتال و معمولا چند فوتوگرافی و/یا رادیوگرافی دارند. برای هر کیس یک یا چند سوال طرح میشود. مانند امتحان جاجمنت اگر بین گزینهها، حتی یک گزینه اشتباه انتخاب شود، کل نمره آن سوال صفر خواهد شد. همانند امتحان جاجمت تعدادی هم سوال رادیوگرافیک طرح میشوند.
تفاوت مهم آسکی و جاجمنت
نکته مهم اینکه گرچه امتحان آسکی شباهت زیادی به امتحان جاجمنت دارد، اما مباحث بیشتری در این امتحان مورد سوال واقع خواهند شد. بطور مثال در امتحان جاجمنت از مبحث پروستودونتیکس سوالی طرح نمیشود ولی در امتحان آسکی پروتز چه ثابت، چه متحرک بخش مهمی از پرسشها را تشکیل میدهند. این مساله در مورد دندانپزشکی ترمیمی و اطفال هم مصداق دارد. شیوه طرح سوالات هم در برخی مباحث متفاوت است. مثلا در مورد بیحسی، وقتی در مورد تکنیک صحیح بیحسی سوال میشود، بجای اینکه نام تکنیک مستقیما در گزینهها ذکر شود، تصویر یک جمجمه و سرنگ و مسیرهای مختلف ورود سرنگ در نواحی مختلف دهان ارائه میشود. در مورد اورژانسهای پزشکی در مطب هم مثلا بجای ذکر نام دارو، تصویر دارو گذاشته میشود یا در مورد سی پی آر، تصاویر انجام مراحل مختلف آن در گزینهها ارائه میشود. یا مثلا تصویری از یک کست نمایش داده شده و سوال از شما میخواهد محل رست پروتز پارسیل را مشخص کنید یا تصویر یک تراش حفره آمالگام گذاشته شده و درباره ایرادات احتمالی این تراش سوال مطرح شده است. نمره قبولی امتحان آسکی مثل امتحان کتبی 75 و دفعات شرکت در امتحان هم سه بار است.
لزوم شرکت در کلاسهای آمادگی
برای شرکت در امتحان بورد، اگر کسی خودش بتواند مباحث را جمع بندی کند شاید لزوما به حضور در یک کورس جامع نیازی نباشد ولی پیشنهاد میکنم حتی اگر کسی خودش برای امتحان بورد مطالعه کرده حتما در یک ماک اگزم به خصوص ماک اگزم امتحان آسکی شرکت کند چراکه امتحان آسکی با امتحان جاجمنت به لحاظ اجرا متفاوت بوده و ریزهکاریهایی دارد که باید حتما مد نظر قرار گیرند. اگر کسی در ماک اگزم شرکت نکند ممکن است سر جلسه امتحان دچار سردرگمی شود. یکی از مواردی که در وبسایت به آن اشاره نشده، ایستگاهی بودن امتحان آسکی است به این معنی که هر یک یا دو سوال آسکی در یک ایستگاه قرار دارد و شما برای پاسخگویی زمان محدودی در اختیار دارید(سه یا چهار دقیقه). وقتی زمان به اتمام رسید شما باید به ایستگاه بعدی بروید و اگر در مدت زمان در نظر گرفته شده نتوانید به طور کامل به سوال پاسخ دهید دیگر امکان برگشتن به آن سوال را نخواهید داشت. بنابراین بازهم تاکید میکنم حضور در امتحانات آزمایشی میتواند در این موارد مفید باشد.
آمار قبولی
در میان این دو امتحان، برحسب آمار خود NDEB، امتحان کتبی آمار قبولی کمتر و امتحان آسکی امار قبولی بالاتری دارد ولی نظر شخصی بنده این است که برای کسی که مراحل دایرکت لایسنسینگ را گذارنده باشد آسکی امتحان مشکلتری است چراکه امتحان کتبی تقریبا عینا مشابه امتحان AFK است و این داوطلبان معمولا تسلط خوبی روی سوالات ریلیز شده دارند. برعکس امتحان آسکی برای فارغ التحصیلان دانشگاهی سادهتر است چون این سبک سوالات بصورت ایستگاهی در امتحانات دانشگاهی استفاده میشود.
یک توصیه
به همکارانی که امکان شرکت در کلاسهای آماده سازی را ندارند توصیه میکنم حتما سوالات ریلیز را به دقت مطالعه کنند و از مطالعه سوالات سالهای قبل هم غافل نشوند. در عین حال گایدلاینهایی هستند که باید برای این امتحان مطالعه شوند و معمولا سوالات زیادی هم از آنها طرح میشود مثل گایدلاین کنترل عفونت یا تجویز داروهای مختلف، یا فلورایدتراپی. عنوان این گایدلاینها در وبسایت ndeb وجود داشته و به صورت آنلاین و رایگان در دسترس هستند.
بعد از قبولی
بعد از قبولی در امتحان بورد، شما مهمترین مدرک برای فعالیت دندانپزشکی در خاک کانادا را دریافت میکنید. البته برای دریافت اجازه طبابت به مدارک دیگری هم نیاز هست. این مدارک بعضا برحسب استانی که بخواهید در آن فعالیت کنید ممکن است متفاوت باشند. مدارکی نظیر ریز نمرات، نمره زبان، عدم سوءپیشینه و نتیجه امتحان اخلاق پزشکی که برای اطلاع دقیق از ریز آنها میتوانید به وبسایت کالج دندانپزشکان هر استان مراجعه کنید.
