وقتی دیگران از ما تعریف می کنند چه کنیم؟

میل مبهم تمجید

دکتر علیرضا آشوری

آخرین باری که کسی از شما تعریف کرد چه عکس العملی نشان دادید؟ وقتی یکی از دوستان یا همکاران یا استادتان آمد و جمله خوبی درباره شما گفت و از شما تعریف کرد شما چه کردید؟ شاید گفته باشید” ا..نه بابا این لباسا که خیلی قدیمی هستن…” یا اینکه “از لطف شما ممنون ولی من کار مهمی نکردم..انجام وظیفه بود”…. یا اینکه: “شما اشتباه می کنین…همه به من کمک کردن”. واقعا چرا وقتی لباسهای شما بسیار شیک است یا اینکه شما واقعا کار مهمی را غیر از وظیفه رایج خود انجام داده اید یا کاری بسیار سخت که برای بقیه انجامش مشکل بود را به سرانجام رسانده اید بدون اینکه کسی کمکی به شما کرده باشد از چنین عبارتهایی استفاده می کنید؟

حتما برایتان پیش آمده که وقتی کسی از شما تعریف می کند یکمرتبه حسی خاصی شبیه قرار گرفتن در معرض تهاجم به شما دست بدهد. برخی روانشناسان این احساس را ناشی از برخی اصول تربیتی اجتماعی عنوان می کنند اما واقعا چرا ما در برابر جملات خوشایندی که از دیگران می­شنویم چنین عکس العمل­هایی داریم حتی با وجودی که می­دانیم این تعریف­ها درست هستند. چرا وقتی کسی از ما تعریف می­کند چنین اتفاقاتی می­افتد؟ روانشناشان معتقدند احتمالا علت این است که ما نگران هستیم بعنوان آدمی خودخواه و خودپسند شناخته شویم. بنابراین سعی می­کنیم کار خود را کم اهمیت جلوه داده و به اصطلاح فروتنی به خرج دهیم در حالی که ماجرا دقیقا عکس این است. تحقیقات نشان داده اگر فرد به این روند کوچک شمردن ادامه دهد پس از مدتی دچار احساس بدبینی نسبت به خود می­شود.

اینکه بتوانیم در مورد خودمان در معرض صحبت­های محبت آمیز و مهربانانه­ قرار بگیریم یک موهبت است. اما با تعریف از هر نوعی که باشد چطور باید کنار آمد؟ در ادامه به نکاتی در این زمینه اشاره خواهیم کرد.

ساده برگزار کنید

وقتی کسی از شما تعریف می­کند (فرقی هم ندارد در چه زمینه­ای باشد) گفتن یک “ممنون” بسادگی همه چیز را تمام می­کند. اما یادتان باشد فقط در صورتی تعریف طرف مقابل را خدشه دار کنید که واقعا مشکلی وجود داشته باشد. مثلا اگر غذای شما کمی ته گرفته و کسی از آن تعریف کرد به او توضیح دهید که به این دلیل تعریفی که می­کند خیلی هم درست نیست اما در غیر این صورت دلیلی ندارد که خودتان و طرف مقابل را زیر سوال ببرید.

تعریف را بپذیرید

اگر فقط تعریف آدم­های خاصی را قبول دارید و از آنها تشکر می­کنید اخلاقتان را عوض کنید. اگر کسی از شما تعریف کرد بپذیرید و تشکر کنید. در غیراین صورت به عنوان یک آدم نامتشخص و بی­ادب شناخته خواهید شد. اگر کسی از شما تعریف کرد و به هر دلیلی از آن خوش­تان نیامد دست کم باید به رسم ادب یک تشکر خشک و خالی انجام دهید.

خودتان را کوچک نکنید

یکی از بدترین کارهایی که متاسفانه در بسیاری از موارد از ما سر می­زند این است که در مقابل تعریف و تمجید دیگران بی­دلیل خود و کارمان را کوچک می کنیم. این اشتباه است و در اغلب موارد نه تنها به قدر و شخصیت شما اضافه نمی­کند بلکه حتی ممکن است کار شما را هم زیر سوال ببرد. گاهی اوقات کسی که از شما تعریف می­کند بدنبال راهنمایی شما هم هست. مثلا وقتی از غذای شما تعریف می­کند دستور پخت آن را هم می­خواهد. این اصلا نکته بدی نیست. شما می­توانید مودبانه تعریف طرف مقابل را با یک تشکر ساده پذیرفته و بعد در حدی که خودتان تشخیص می­دهید او را راهنمایی کنید. اما گفتن کلماتی مانند این غذا که خوب نشده، دستورش که چیز خاصی نیست، من که کاری نکردم و…. جز کوچک کردن بی­دلیل شما نتیجه دیگری به دنبال نخواهد داشت.

وقتی کسی از شما تعریف کرد با او جدل نکنید

اگر کسی از شما تعریف کرد و به هر دلیلی با ایده او مخالف بودید بدترین کار این است که سعی کنید با او بحث و جدل کرده و حرف خود را به کرسی بنشانید(البته به شرطی که هدف طرف کنایه زدن نبوده باشد). شاید اگر کسی از شما ایراد گرفت یا بی­دلیل انتقاد کرد یا با تعریف بطور غیرمستقیم شما را زیر سوال برد این رویه قابل قبول باشد اما وقتی کسی از شما تعریف می­کند و منظوری هم جز تعریف پشت حرف­های­ش نیست انجام چنین کاری اشتباه است. وقتی شما در مقابل تعریف یک نفر از خودتان مقاومت کرده و مدام او را به چالش می­کشید در واقع دارید نظرات و شخصیت او را هم زیر سوال می­برید. در چنین شرایطی همانطور که گفتیم مودبانه تعریف را بپذیرید و طرف مقابل را زیر رگبار انتقاد نگیرید. این کار باعث می­شود شخصیت خودتان بشدت زیر سوال رود.

آماده مقابله باشید

بعضی وقتها تعریف کردن در واقع معنای معکوس دارد. به این معنی که کسی که از شما تعریف می­کند در واقع سعی دارد کار شما را زیر سوال ببرد و برای این کار بجای انتقاد مستقیم از روشی غیرمستقیم استفاده می­کند. در چنین شرایطی وضعیت متفاوت است و شما باید بتوانید کنایه طرف مقابل را به شکل مناسبی پاسخ دهید. مثلا فرض کنید کسی به شما می گوید: “چقدر خوب به نظر می­رسی، به نظرم دیگه مثل دوران زایمان چاق نیستی” یا اینکه “چقدر موهای­ت قشنگ شده از دفعه قبل خیلی بهتر شده”. در چنین شرایطی پاسخ شما می­تواند این باشد: ” راستش مطمئن نیستم چقدر حق با تو باشه” یا ” خیلی از این حرفی که زدی خوشم نیامد” یا جملاتی از این دست. در اینصورت طرف مقابل شما متوجه می­شود که شما نکته را گرفته­اید و آماده مقابله به مثل هستید. حالا توپ در زمین طرف مقابل است و معمولا (اگر دقت کرده باشد) در چنین شرایطی طرف مقابل شما حرفش را پس می­گیرد.

تعریف کردن را یاد بگیرید

تعریف کردن از دیگران مثل تعریف شنیدن است. اگر دوست دارید کسی از شما تعریف کند و تعریفش هم واقعی و صادقانه باشد باشد شما هم همین رویه را در پیش بگیرید. موقع تعریف کردن از بقیه به این چند نکته توجه کنید:

• سعی کنید اگر می خواهید از کسی تعریف کنید بخصوص اگر زیاد با او آشنا نیستید از عباراتی محترمانه و حتی رسمی استفاده کنید.
• اگر می­خواهید موقع تعریف کردن از کسی از شوخی و طنز استفاده کنید خیلی دقت کنید چون هر اشتباهی می تواند تعریف شما را به تمسخر تبدیل کرده و باعث رنجش طرف مقابل شود.
• بکاربردن عبارات خیلی کلی باعث می­شود تعریف شما بیشتر به تعارف تعبیر شود. اگر می­خواهید واقعا از کسی تعریف کنید سعی کنید وارد جزییات شوید. مثلا اگر از میز شام خوشتان آمده بجای اینکه فقط بگویید چه میز قشنگی می­توانید اضافه کنید: طوری همه چیز سر جای خودش چیده شده که آدم احساس آرامش می­کند” یا” ترکیب رنگ سفره با دکور اطراف خیلی قشنگ شده”
• تعریف کردن از کاهش وزن یکی از مواردی است که باید به آن دقت کنید. اگر این کار با دقت انجام شود می­تواند باعث ایجاد انگیزه و شور و شوق در طرف مقابل برای ادامه دادن رژیم و ورزش باشد. از طرف دیگر همین کار می­تواند باعث جلب توجه به چاقی طرف مقابل در گذشته یا حال حاضر شود. بنابراین اگر می­خواهید در این زمینه از کسی تعریف کنید روی نتایجی که او بدست آورده متمرکز شده و به او راهکارهای جدیدتری برای بهتر شدن ارائه دهید.